دوم خرداد ۱۳۵۸ یادآور یک تصمیم تأییده نشده | چرا استعفای خلخالی در خرداد ۵۸ پذیرفته نشد؟

دوم خرداد ۱۳۵۸ یادآور یک تصمیم تأییده نشده | چرا استعفای خلخالی در خرداد ۵۸ پذیرفته نشد؟

همشهری آنلاین: تعداد روزنامه های ایران در سال ۵۸ زیاد نبود و یکی از مهم‌ترین آنها، روزنامه اطلاعات بود که در دوم خرداد ۱۳۵۸ در صفحه اول خود خبر استعفا

همشهری آنلاین: تعداد روزنامه های ایران در سال ۵۸ زیاد نبود و یکی از مهم‌ترین آنها، روزنامه اطلاعات بود که در دوم خرداد ۱۳۵۸ در صفحه اول خود خبر استعفای صادق خلخالی، رئیس دادگاه انقلاب را منتشر کرد. در آن زمان، استعفای خلخالی در شرایطی صورت می‌گرفت که هفته قبل، سنای آمریکا قطعنامه تندی علیه ایران صادر کرده و از اعدام‌هایی انتقاد کرده بود که حکمشان در دادگاه انقلاب صادر می‌شد. البته در آن زمان این اقدام نمایندگان آمریکا با واکنش شدید ایران مواجه شد به‌گونه‌ای که تهران از واشنگتن خواست اعزام سفیر جدید آمریکا به ایران، به تعویق بیفتد. همچنین روابط سیاسی دو کشور به پایین‌ترین سطح خود رسید. علاوه‌ بر آن، امام خمینی هم علیه اقدام مجلس سنای آمریکا واکنش شدیداللحنی داشتند و در همین راستا، احزاب سیاسی و گروه‌های مذهبی متعدد فراخوان داده و از مردم خواستند تا روز جمعه در راهپیمایی اعتراضی علیه آمریکا شرکت کنند.

روز جمعه تظاهرات گسترده‌ای در کشور برگزار شد؛ ولی ظاهراً انتقادهای داخلی از خلخالی بابت برخی احکامی که صادر می‌کرد، باعث شد تا او از این مسئولیت کناره‌گیری کند. این موضوعی است که در نامه استعفای او مشخص است. در بخشی از متن استعفای خلخالی که در روزنامه ایران دوم خرداد ۱۳۵۸ منتشر شده آمده است:«اینجانب از سمت خود در دادگاه انقلاب از امروز استعفا می‌دهم. پیروزی ملت مسلمان ایران را در پیشبرد اهداف مقدس ابرمرد تاریخ قائد عظیم‌الشان، پیشوای پر اقتدار امام خمینی را از خداوند متعال خواهانم.»

روزنامه اطلاعات در کنار خبر استعفای خلخالی نوشته بود قرار بوده خلخالی به‌عنوان حاکم شرع، به علت مسائل امنیتی چهره‌ای پنهان بماند؛ اما روزی که در یک مصاحبه مطبوعاتی با خبرنگاران، خود را معرفی کرد و گفت که حکم اعدام شاه مخلوع، فرح دیبا، فریده دیبا، اشرف، غلامرضا پهلوی، اویسی، ولیان، بختیار، شریف‌امامی و تعدادی دیگر از اعضای خانواده پهلوی و مقامات پهلوی که متواری شده‌اند، صادر کرده؛ باعث شد تا به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل شود و واکنش‌های جهانی زیادی علیه این احکام شکل بگیرد.

بعد ازاین واکنش‌ها، یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت وقتی از او درباره صدور حکم غیابی اعدام شاه مخلوع و خانواده‌اش سؤال شد، درباره صحت این خبر اظهار تردید کرد و گفت که آیت‌الله خلخالی در دادگاه‌های انقلاب هیچ سمتی ندارد. این سخنان یزدی با واکنش سریع خلخالی مواجه شد و با رد آن‌ها، گفت: من حاکم شرع بوده و هستم و این امر هم در نخست‌وزیر به تصویب رسیده است. کشمکش و جدال رسانه‌ای میان این دو فرد ادامه یافت و یزدی در گفتگو با خبرنگار تلویزیون که جمعه‌شب (۳۱ اردیبهشت) پخش شد؛ بار دیگر تاکید کرد که آیت‌الله خلخالی رئیس دادگاه‌های انقلاب نیست و با تماسی هم که با شورای انقلاب گرفته، پاسخ شنیده که ایشان هیچ سمتی ندارد.

ادامه ماجرا به این سمت رفت که روز بعد از انتشار این خبر، روزنامه اطلاعات این بار نوشت:استعفای خلخالی مورد موافقت قرار نگرفت. البته در خبر این روزنامه مشخص نشده که چه کسی یا کسانی با استعفای خلخالی مخالفت کردند. بااین‌حال، روزنامه مذکور در تاریخ سوم خردادماه، با اعلام اینکه "خلخالی دیروز به‌عنوان رئیس دادگاه انقلاب ای بر محکومیت ۶ نفر داد"؛ به نقل از خلخالی نوشت: سمت من در دادگاه های انقلابی، منوط به حکم امام است که درباره من صادر کرده اند و مقام معظم ایشان هیچگاه حقیر را از این مقام عزل نکرده‌اند. خلخالی همچنین در واکنش به اظهارات یزدی گفت: «آنها که می‌خواهند شاه و دارودسته‌اش زنده بمانند؛ باید شهامت اعلام این موضوع را داشته باشند تا ملت در باره آنان قضاوت کند. آنان که از کارتر و جاکوب جاویتس دستور می‌گیرند.»

دو روز بعد از آن نیز، همه روزنامه‌ها خبر دادند که آیت‌الله خلخالی رهبر گروه فداییان اسلام شد.